Προνοιακή και Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση

Το «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Αναπηρία», που έχει ανακοινώσει η Κυβέρνηση, προσδιορίζει στο σύνολο τους και με ακρίβεια τα περιγράμματα των ποιοτικών αναγκών των ανθρώπων με χρόνια νοσήματα και αναπηρίες. Σκόπιμο είναι, να έχουμε και σαφή περιγράμματα των προσφερομένων υπηρεσιών ανά φορέα παροχής και κατηγορία ωφελούμενων. Ψηφίσαμε ήδη τον εκσυγχρονισμό του κανονιστικού πλαισίου των ΚΔΑΠ ΑΜΕΑ. Σε άμεσο ευκαιρία θα πρέπει να υπάρξουν αντίστοιχες ρυθμίσεις και για όλες τις υπάρχουσες συναφείς δομές.

Είναι καθοριστικό, να αποκτήσουμε εικόνα των ποσοτικών αναγκών, δηλαδή του αναπηρικού χάρτου της Χώρας. Τούτο είναι δυνατόν βεβαίως μέσω ειδικής επιδημιολογικής μελέτης/απογραφής, διαδικασία όμως που απαιτεί έτη. Ταχύτερο και αρκετά αξιόπιστο θα είναι, να χρησιμοποιηθούν στοιχεία άλλης χώρας με πιθανότερο benchmark μία των Σκανδιναβικών, δεδομένων των λεπτομερέστατων καταγραφών των ατομικών υγειονομικών στοιχείων, που επιτρέπουν τα Ασφαλιστικά τους Συστήματα. Να γνωρίζουμε έτσι ποιος πάσχει, από τι και που. Οπότε και θα μπορούμε να έχουμε συγκεκριμένους χωρικούς ποσοτικούς στόχους και δη ανά διαγνωστική κατηγορία προχωρώντας στην οικοδόμηση ενός «Εθνικού Συστήματος Προνοίας», που θα περιλαμβάνει

• τις ειδικές σχολικές μονάδες
• τις δομές διαγνώσεως
• τις δομές μερικής και ολικής φροντίδος (Κέντρα Διημέρευσης και Ημερήσιας Φροντίδας, Στέγες Υποστηριζομένης Διαβίωσης, Ιδρύματα Χρονίων Παθήσεων, Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων και Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων ).

Οι δομές του « Εθνικού Συστήματος Προνοίας» θα είναι είτε δημόσιες, είτε δομές των ΟΤΑ, είτε μη κυβερνητικού μη κερδοσκοπικού, είτε κερδοσκοπικού χαρακτήρος. Φορεύς αποζημιώσεως όλων των παρόχων, δημόσιας και ιδιωτικής φύσεως, θα είναι αποκλειστικώς ο ΕΟΠΥΥ (σταδιακή μετάβαση από το σημερινό καθεστώς των αποζημιώσεων μέσω ΕΣΠΑ).

Το « Εθνικό Σύστημα Προνοίας» δεδομένου, ότι αφορά θεραπευτικές υπηρεσίες, είναι απαραίτητο, να ενταχθεί στο Υπ. Υγείας απελευθερώνοντας το κοινωνικό τμήμα από ανόμοια βάρη. Ως εκ της φύσεως των παρεχομένων υπηρεσιών και απαιτήσεων λειτουργίας τα Ιδρύματα Χρονίων Παθήσεων και οι συνοδές δομές τους πρέπει, να διασυνδεθούν με τα Ψυχιατρικά Δίκτυα του ΕΣΥ. Τούτο, πολλώ μάλλον, ισχύει για τις διαγνωστικές υπηρεσίες, δεδομένης της πιεστικής ανάγκης πρωίμου διάγνωσης των περιστατικών ανά την Επικράτεια (Υπάρχουν περιφέρειες της χώρας χωρίς ούτε έναν παιδοψυχίατρο …)

Απαραίτητος λοιπόν η Ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρυθμίσεως και η δημιουργία ενός Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, που θα καλύπτει το σύνολο της επικρατείας.

Προς τούτο απαιτείται:

• κατ´ αρχήν και κατ´αρχάς η εκπόνηση του Χάρτου Ψυχικής Υγείας, των αναγκών δηλαδή πρωτοβαθμίων και δευτεροβαθμίων υπηρεσιών, δημοσίου και ιδιωτικού τομέως. Τούτο για λόγους ταχύτητος και οικονομίας, θα μπορούσε, -όπως και ο αναπηρικός χάρτης- να καταρτισθεί βάσει ευρωπαϊκών δεδομένων, δηλαδή χρησιμοποιώντας τον Χάρτη Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας ενός ευρωπαϊκού Κράτους
• Νομοθετικό πλαίσιο μετεξέλιξης των Ψυχιατρικών Νοσοκομείων σε Δίκτυα Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, που θα καλύπτουν την Επικράτεια, με ενιαίες Περιφερειακές διαχειριστικές και επιστημονικές Διοικήσεις, προς καλύτερο συντονισμό της ροής των περιστατικών.

Δεδομένης όμως της γεωγραφίας και της διοικητικής δομής της χώρας, που βασίζεται σε αντικειμενικά δεδομένα κατανομής του πληθυσμού και δυνατότητος συγκοινωνιών, είναι απαραίτητος, ασχέτως των επιδημιολογικών στοιχείων, η δημιουργία τουλάχιστον:

• Παιδοψυχιατρικής κλινικής ανά Περιφέρεια
• Ιατροπαιδαγωγικού Κέντρου ανά Νομό
• Στέγης Προστατευομένης και Αυτόνομης Διαβίωσης (Αυτισμός, Νοητική Υστέρηση) ανά Νομό.

Απαραίτητη από δεκαετιών είναι η δημιουργία νέων Κλινικών Μέσης Νοσηλείας (νέα περιστατικά βαρείας εξελίξεως με κίνδυνο χρονιότητος) και μέσης Ασφαλείας (εισαγγελικές εντολές), ως και Οικοτροφείων εγκαταστάσεως των νέων χρονίων περιστατικών, δυνάμεως βάσει του Χάρτου, ανά Περιφέρεια.

Ειδική μέριμνα απαιτείται και για τους τομείς των εξαρτήσεων και της Ψυχιατροδικαστικής.
Όσον αφορά τις εξαρτήσεις είναι πλέον πιεστική η αλλαγή της νομοθεσίας, ώστε να επιτρέπεται η εμπλοκή του ιδιωτικού, κερδοσκοπικού ή μη, τομέως σε οιαδήποτε μορφή θεραπείας, πλην φυσικά της χορηγήσεως υποκατάστατων, που ορθώς παραμένει αποκλειστικότης του ΟΚΑΝΑ.

Είναι επιτακτική η δημιουργία Κέντρων Ημερήσιας Φροντίδος και Ειδικών Κλινικών/ Οικοτροφείων απεθισμού εξηρτημένων μακράς παραμονής, που θα αδειοδοτούνται βάσει του Χάρτου και θα είναι είτε δημοσίου, είτε αυτοδιοικητικού, είτε μη κυβερνητικού μη κερδοσκοπικού, είτε κερδοσκοπικού χαρακτήρος, με φορέα αποζημιώσεων τον ΕΟΠΥΥ.

Εξ ίσου επιτακτική είναι η δημιουργία σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης δικτύου σωφρονιστικών δομών ανηλίκων παραβατών όπως και ειδικής Ψυχιατρικής Φυλακής, όπου θα εγκλείονται οι παραβάτες με μειωμένο ή ελλείποντα καταλογισμό είτε καταδικασθέντες σε ειδική ποινή.

Δ. Βαρτζόπουλος
Βουλευτής ΝΔ Β΄Θεσσαλονίκης
Ψυχίατρος, Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Βόννης
Διετέλεσε Υφυπουργός Υγείας